[ Pobierz całość w formacie PDF ]
14 – Ameryka Łacińska w XIX wieku W XIX wieku narastają napięcia w amerykańskich posiadłościach Hiszpanii, pojawiają się tarcia między kręgami rządzącymi – urodzeni w metropolii a Kreole (ludność pochodzenia hiszpańskiego). Przeprowadzono więc reformy latyno – amerykańskich stosunków wewnętrznych w duchu absolutyzmu oświeconego, usprawniło to funkcjonowanie kolonialnej administracji i rozwój gospodarczy. Na ludność kreolską wpłynęły wydarzenia rewolucyjne w Stanach Zjednoczonych i we Francji. Osadzenie na tronie Hiszpanii Józefa Bonaparte nie zostało zaakceptowane przez Kreoli. W 1810 roku podejmują oni działania zbrojne przeciw wojskom hiszpańskim, zaczęli głosić hasła niepodległościowe. Początkowo byli słabi militarnie, ale od 1816 roku walczyli bardzie skutecznie (odznaczyli się gen. Simon Bolivar i Jose de San Martin). W 1824 roku wojska hiszpańskie zostały pokonane w pobliżu peruwiańskiej miejscowości Ayacucho; Hiszpania traci prawie wszystkie terytoria. Niezależność od metropolii – Kreole muszę zdecydować jaki kształt polityczno – terytorialny winny przybrać dawne kolonie; przeważały poglądy republikańskie. Twierdzono, że cała Ameryka Łacińska ma się politycznie zjednoczyć. Do początku XIX wieku wielkie jednostki administracyjne (tzw. wicekrólestwa) nabrały charakteru odrębnych krajów, regionalnej specyfiki i poczucia odrębności. Wśród zwolenników jedności pojawia się Simon Bolivar, który w 1819 roku został prezydentem federacyjnej republiki Wielkiej Kolumbii. Niestety lokalne różnice okazały się silniejsze; republika rozpada się na samodzielne państwa: Nowa Grenada, Wenezuela i Ekwador. Próbę utworzenia większego organizmu państwowego na południu, gdzie w 1818 roku proklamowano powstanie Zjednoczonych Prowincji Rio de la Plata – rozpada się na Argentynę, Boliwię, Paragwaj oraz Urugwaj. BRAZYLIA Była to ogromna kolonia niewielkiej Portugalii, przeszła modernizację w XVIII wieku, która polegała na dopuszczeniu Kreolów do wyższych szczebli administracji. W 1807 roku wojska francuskie wkraczają do Portugalii, książę Jan ucieka do Brazylii i tworzy w 1815 roku królestwo związane unią realną z Portugalią. Powrócił do metropolii w 1820 roku zaś za oceanem zostawił regenta – swego syna Pedra. W roku 1822 zbrojny ruch przeciwników związku z Portugalią przyczynił się do proklamowania niepodległości Brazylii. Regen przyjął tytuł cesarski, zaakceptował postulat uchwalenia konstytucji i jako Pedro I rozpoczął panowanie. Hierarchia i kultura: Życie polityczne cechował brak stabilności, przyczyn tego można szukać w specyficznych echach tamtejszych społeczeństw – zbiorowość związane e „starym ładem”. Modernizacja postępowała to polonie: gospodarka zachowała profil agrarny, stosunki społeczne miały charakter hierarchiczny. Utrzymywało się tutaj zróżnicowanie rasowe – nie występowała tutaj rygorystyczna separacja rasowa. Hierarchiczność spowodowana iberyjskimi tradycjami. Ostentacyjny kult cnót uważanych za prawdziwie męskie, imitowanie szlacheckiego stylu życia, patriarchalizm rodzinnych obyczajów- bardzo mocno ugruntowane w krajach Ameryki Łacińskiej. Wojna z metropolią: Kulturę polityczną charakteryzowały jednocześnie: brutalne panowanie i gwałtowne bunty. Idee i instytucje republikańskie zespoliły się z fenomenem wodzostwa. Bolivar i San Martin samodzielnie działający, ambitni i ostatecznie zwycięzcy dowódcy wojskowi uznani za polityczne autorytety. Bolivar był czczony jako Wyzwoliciel został też prezydentem Wielkiej Kolumbii; a San Martin od 1822 roku porzucił politykę protektora Peru. Po obaleniu panowania hiszpańskiego kolonialne struktury władzy nie zostały zastąpione żadnymi dostatecznie trwałymi instancjami, a wynikało to z zapóźnienia kolonii. Koncepcje republikańskie i parlamentarne przejęte zostały z Europy ale toczyła się za nimi walka polityczna. Życie polityczne Ameryki stanowiło konfrontację dwóch nurtów: konserwatywnego i liberalnego. Konserwatyści byli najczęściej związani z Kościołem katolickim i wielkimi posiadaczami ziemskimi; liberałowie znajdowali na ogół oparcie w środowiskach mieszczańskich. Pojawiła się rywalizacja grup – członkowie zabiegali o wspólne interesy, skupieni wokół możnych patronów, kierowali się żądzą władzy i chciwością. Jednym z nich był Gabriel Gracia; konserwatysta, który umocnił katolicyzm w Ekwadorze. Czasami chcąc przeprowadzić reformy trzeba było robić to siłą. Pojawiają się dyktatorzy poszukujący poparcia mas. Jednym z nich był Gaspar de Francia: pozbawił przywilejów Kościół i lokalną elitę ziemiańską, odciął swe państwo od kontaktów z zagranicą, poniósł klęskę w wojnie z Brazylią w latach1864 – 1870. MEKSYK Władzę przejęli tutaj zbrojnie zwolennicy orientacji liberalnej; znajdowało się wśród nich wielu Metysów niechętnych kreolskim konserwatystom katolicyzmowi. Liberałowie byli usposobieni antyklerykalnie; konflikt między liberałami a rządem osiągnął wysoką temperaturę. W latach 1856 – 1859 ogłaszane są ustawy na mocy których Kościół ma zostać oddzielony od państwa, majątki kościelne skonfiskowane, zaś zakony rozwiązane. Tymczasem rząd popada w kłopoty finansowe. W 1861 roku nowy prezydent Meksyku, Benito Juarez Garcia wstrzymał spłatę długów. Francja, Wielka Brytania i Hiszpania postanowiły dokonać interwencji za oceanem. Meksyk dość szybko doprowadził do porozumienia z Londynem i Madrytem, lecz Paryż nie był skłonny do kompromisu. Armia francuska opanowała 1862 roku stolicę państwa, ogłosił cesarz utworzenie cesarstwa. Napoleona przekonał arcyksięcia Maksymiliana Ferdynanda Józefa brata cesarza Austrii aby zgodził się zasiąść na tronie meksykańskim. Rozpoczął rządy w roku 1864 i próbował zakończyć konflikt akceptując część programu liberalnego. Utrzymywał też obecność oddziałów francuskich. Dopiero po interwencji USA żołnierze wycofali się z Meksyku w 1867 roku. Cesarz rozstrzelany został w czerwcu. STANY ZJEDNOCZONE Rośnie ich znaczenie ze względu na przyspieszony rozwój gospodarczy. Europejskie wpływy stopniowo słabły, a szerzyło się przekonanie, że tereny na południe od Rio Grande powinny być pod kontrolą USA. Brazylia: Charakteryzowała się stabilizowanym życiem publicznym. Ważnym wydarzeniem stał się upadek cesarstwa będący następstwem konfliktu wokół kwestii niewolnictwa. Gdy w 1888 roku władze ogłosiły zniesienie niewoli, decyzja ta wywołała silny ferment, w następnym roku doszło do proklamowania republiki. W 1891 roku Brazylia otrzymała konstytucję podobną do konstytucji Stanów Zjednoczonych. Meksyk: System dyktatury ugruntował w Meksyku Porfirio Diaz – za jego rządów gospodarka meksykańska rozwijała się w dobrym tempie, ale nierównomiernie (stagnacja na wsi). W 1910 roku liberałowie, którzy zwrócili się przeciwko dyktatorowi przeprowadzili reformy agrarne. Wiosną 1911 roku pokonano oddziały broniące Diaza – rządy w ręce opozycjonistów. Nowym prezydentem został Francisco Madero, nakazał w roku 1912 rozpocząć wywłaszczenie wielkich posiadaczy ziemskich. Pojawia się silny sprzeciw poparty przez SA. W lutym 1913 roku gen Victoriano Huerta dokonał zamachu stanu – prezydent został zamordowany. W lipcu 1914 dyktator rezygnował z władzy – ster przejął jego przeciwnik Venustiano Carranza. W lutym 1917 roku uchwalono konstytucję – była w niej mowa o reformie rolnej i upaństwowieniu majątku firm zagranicznych. ARGENTYNA Gospodarka przeżywa dobry okres. W tym stosunkowo zamożnym kraju zaczął się kształtować nowoczesny system partyjny, a w 1912 roku zostało wprowadzone powszechne prawo wyborze dla mężczyzn.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plrumian.htw.pl
|
